Het houden van een konijn als huisdier

Wanneer u besluit konijnen aan te schaffen, kies dan bij voorkeur meteen voor twee dieren omdat ze elkaars gezelschap nodig hebben. Zorg dat u thuis alles al klaar heeft staan voordat u de konijnen ophaalt, zoals een ruim hok, een ren of veilige ruimte om te bewegen, geschikt voer, hooi, drinkbakjes, een konijnentoilet en speeltjes. Zo kunnen de dieren direct wennen aan hun nieuwe omgeving. Alleen een hok is voor konijnen niet genoeg. Ze hebben ruimte nodig om te kunnen bewegen, rennen, springen en hun natuurlijke gedrag te kunnen vertonen. Denk bijvoorbeeld aan een ruime ren in de tuin, of zorg binnenshuis voor een veilige ruimte waarin ze vrij kunnen bewegen. Hoe meer ruimte konijnen hebben, hoe gelukkiger en gezonder ze zullen zijn.

Daarnaast is het belangrijk om vooraf uit te zoeken of iemand in het huishouden allergisch is voor konijnen. Dit voorkomt vervelende verrassingen en ongemakkelijke situaties, nadat u de konijnen hebt aangeschaft.

Ook is het goed om er rekening mee te houden dat het verzorgen van konijnen tijd vraagt. Konijnen hebben dagelijkse aandacht nodig, zoals het schoonmaken van hun hok, het geven van vers voer en vers water, en voldoende tijd en aandacht om te spelen en hun welzijn te garanderen.

Kosten

Konijnen kunt u aanschaffen bij een erkende fokker, in enkele dierenwinkels, een opvangcentrum of bij particulieren. Het voordeel van een opvangcentrum is dat zij vaak goed advies geven en zorgen dat de dieren gezond en gecastreerd of gesteriliseerd zijn voordat ze naar hun nieuwe thuis gaan. De aanschafkosten variëren sterk en kunnen tussen de €20 en €100 per konijn liggen, afhankelijk van ras, leeftijd en of ze al gesteriliseerd of gecastreerd zijn. Vergeet ook niet rekening te houden met bijkomende kosten, zoals huisvesting, voeding, speeltjes en jaarlijkse dierenartskosten voor bijvoorbeeld de vaccinaties.

Naast een goede huisvesting, voeding en lichaamsverzorging is aandacht voor het sociale gedrag van konijnen essentieel voor hun welzijn. Konijnen zijn van nature sociale dieren die zich het beste voelen wanneer ze samen met één of meerdere soortgenoten leven. Een maatje zorgt voor gezelschap, vermindert stress en voorkomt verveling. Houd er rekening mee dat konijnen tijd nodig hebben om aan elkaar te wennen, introduceer ze daarom altijd zorgvuldig en geleidelijk aan elkaar of laat ze koppelen in een konijnenopvang.

Naast sociaal contact met soortgenoten hebben konijnen ook behoefte aan aandacht en interactie met mensen. Neem regelmatig de tijd om met uw konijnen om te gaan, zo bouwt u een sterke band op en voorkomt u gedragsproblemen zoals agressie, angst of destructief gedrag.

Konijnenkeutels vertellen veel over de gezondheid van een konijn. Normale, gezonde keutels zijn stevig, rond, droog en gelijkmatig van grootte. Ze hebben meestal een donkere kleur (donkerbruin tot bijna zwart) en zijn vrij geurloos. Jonge konijnen zijn bijzonder kwetsbaar, waardoor het controleren van hun ontlasting extra belangrijk is. Het klinkt gek, maar de keutels vertellen veel over de gezondheid van het konijn.

Wat kunnen afwijkingen in konijnenkeutels betekenen?

• Kleine of weinig keutels: dit kan wijzen op een verminderde darmwerking of een beginnende verstopping, vaak veroorzaakt door te weinig vezels, stress of te weinig vocht.
• Grote, zachte of plakkerige keutels: dit wijst vaak op een verkeerd dieet (bijvoorbeeld te veel krachtvoer, suikerhoudende snacks of groenten) of een verstoring van de darmflora.
• Diarree: bij jonge konijnen kan diarree gevaarlijk zijn en duidt meestal op een infectie (zoals coccidiose of wormen), stress, plotselinge voedingsveranderingen, of bacteriële disbalans.

Coprofagie

Konijnen eten een deel van hun keutels, de zogenaamde blindedarmkeutels, direct uit de anus op. Dit verschijnsel heet Coprofagie. In deze ontlasting zitten onmisbare voedingsstoffen. Vind u deze zachte, glimmende trosjes keutels vaak terug in het hok, dan is de kans groot dat uw konijn teveel brokjes krijgt en te weinig hooi eet.

Ontlasting onderzoek bij jonge konijnen

Coccidiose is een veelvoorkomende parasitaire aandoening bij konijnen, veroorzaakt door coccidiën (Eimeria-soorten). Deze parasieten kunnen zowel de darm als de lever aantasten, en kunnen vooral voor jonge konijnen fataal zijn. Wanneer jonge konijnen verhuizen naar een nieuwe omgeving, veroorzaakt dit altijd enige vorm van stress. Door deze stress kan hun weerstand verminderen, waardoor een infectie met coccidiën zich gemakkelijker kan openbaren. Coccidiose kan leiden tot ernstige symptomen zoals diarree, gewichtsverlies, verminderde eetlust en zelfs overlijden. Controle van de ontlasting is daarom essentieel bij jonge konijnen. Dit kunt u doen door, zo snel mogelijk, wat keutels te verzamelen en deze bij uw dierenarts te laten onderzoeken. Bij een positieve diagnose is behandeling met antiparasitaire middelen noodzakelijk.

Konijnen hebben van nature een actieve levensstijl waarin ze voedsel zoeken, territoria onderhouden en sociale interacties aangaan. Als huisdier hoeven ze vaak weinig moeite te doen om aan voedsel te komen, wat kan leiden tot verveling en uiteindelijk gedragsproblemen of gezondheidsklachten.

Om verveling bij uw konijn te voorkomen kunt u het volgende doen:

• Verrijk de omgeving: zorg voor voldoende uitdaging, door tunnels, schuilplaatsen, denkspellen, interactieve voerspellen en een wisselend aanbod van speelgoed.
• Stimuleer natuurlijk gedrag: geef voer niet alleen in bakjes, maar laat uw konijn ook zoeken naar eten.
• Geef voldoende beweging: laat uw konijnen zo veel mogelijk los lopen in een veilige ruimte of ruime ren. Konijnen moeten kunnen rennen, op hun achterpoten kunnen staan en bunnyflops maken. Beweging stimuleert de spijsvertering van een konijn en bevordert het welzijn.
• Sociale interactie: konijnen zijn echte groepsdieren en worden ongelukkig wanneer zij alleen gehouden worden. Zorg er daarom voor dat u uw konijn gezelschap bied, in de vorm van een ander konijn. Zo voorkomt u eenzaamheid en verveling.

Konijnen zijn groepsdieren. Ze leven niet graag alleen: houd daarom het liefst konijnen samen in een voldoende groot hok met ren. Een mannetje en een vrouwtje is meestal de beste combinatie. In dat geval moet tenminste het mannetje gecastreerd worden om jongen te voorkomen. Daarnaast wordt het ook geadviseerd om het vrouwtje te castreren i.v.m het voorkomen van baarmoederproblemen op oudere leeftijd. Twee niet gecastreerde mannetjes gaan vrijwel altijd vechten als ze ouder worden. Ook bij een combinatie van twee ongecastreerde vrouwtjes gebeurt het dat de dieren als ze volwassen zijn plotseling gaan vechten onder invloed van hormonen. Twee gecastreerde konijnen van hetzelfde geslacht kunnen soms ook goed samenleven mits ze elkaar van jongs af aan kennen en er genoeg ruimte aanwezig is. Zet nooit twee vreemde volwassen konijnen zomaar bij elkaar, ze kunnen elkaar flink verwonden.

Ruwvoer, groente, kruiden en brokken

Een konijn is een planteneter en heeft behoefte aan veel vezels. Ruwvoer, zoals hooi, bestaat voornamelijk uit vezels. Geef uw konijn daarom elke dag onbeperkt hooi. Stro bevat ook veel vezels, maar heeft minder voedingswaarde. Ook in gras en groenten zitten vezels, wen uw konijn hier langzaam aan om diarree te voorkomen. Niet elke groente is geschikt, van gasvormende groenten zoals kolen, prei en dergelijke kan uw konijn erg ziek worden. Witlof, andijvie, wortelloof, radijsblad of een stukje wortel kunt u wel aan uw konijn voeren. Let er hierbij op dat u uw konijn er langzaam aan laat wennen. Fruit en droog brood zijn weliswaar lekker, maar dikmakers. Daarnaast bevatten ze veel suikers die niet goed door het maag-darmkanaal verwerkt kunnen worden. Het gezondst is het om, naast hooi, ook brokjes en gedroogde kruiden te geven. Bij Medpets.nl is voeding van onder andere Supreme Science Selective te koop. Een groot voordeel van dit uniforme voer is dat het konijn alle voedingsstoffen binnenkrijgt in de juiste verhouding. Bij het geven van een gemengde mix eten konijnen vaak selectief wat ze lekker vinden en krijgen zodoende niet alle benodigde voedingsstoffen binnen.

Wilt u meer leren over geschikte voeding voor konijnen? Bekijk dan zeker onze blog “Wat mogen konijnen eten?“.

Konijnen vinden het lekker om op takken te knagen, bijvoorbeeld van wilgen. Dit geeft ze wat te doen, het is goed voor de tanden en het levert extra vezels op. Wanneer uw konijn dit nog niet gewend is, bouw dit dan langzaam op om te zien hoe uw konijn hierop reageert. Geef uw konijn geen knaagsteen, deze bevat teveel kalk en kan blaasstenen veroorzaken. Daarnaast moet een konijn onbeperkt vers water kunnen drinken. U kunt dit geven in een drinkflesje of in een stevige stenen bak. Het bakje heeft de voorkeur, omdat uit onderzoek is gebleken dat konijnen hierdoor meer en beter drinken.

Steeds meer mensen kiezen ervoor om hun konijnen binnenshuis te houden. Konijnen passen zich goed aan en kunnen binnen gelukkig leven, zolang er rekening wordt gehouden met hun natuurlijke behoeften. Zorg voor een veilige ruimte met voldoende beweging, speelgelegenheid en plekken om zich terug te trekken. Houd rekening met het natuurlijke gedrag, zoals knagen en graven, en geef voldoende speelgoed om dit gedrag te stimuleren en je meubels te beschermen. Ook bij binnenkonijnen blijft het belangrijk om te zorgen voor gezelschap, je kunt dus altijd het beste twee konijnen samen houden.

Maar konijnen kunnen ook prima buiten leven, mits ze beschermd zijn tegen weersinvloeden, roofdieren en tocht. Een ruim, veilig buitenverblijf met voldoende bewegingsruimte, beschutting en schuilmogelijkheden is essentieel. Zorg voor een droog, tochtvrij hok met goede isolatie en voldoende stro in de winter, en koelte en schaduw in de zomer. Ook buiten moeten konijnen gezelschap hebben om natuurlijk gedrag uit te voeren en zich prettig te voelen. Goede hygiëne, regelmatige controle op parasieten en bescherming tegen roofdieren zijn essentieel voor gezonde en gelukkige buitenkonijnen.

Temperatuurwisselingen

Konijnen zijn echter gevoelig voor temperatuurwisselingen. Ze kunnen slecht tegen plotselinge veranderingen in temperatuur en vochtigheid. Daarom is het belangrijk om goed na te denken over waar u uw konijnen wilt houden.

• Bij binnen konijnen is het essentieel om tocht, plotselinge temperatuurwisselingen en extreme warmte te vermijden. Houd uw konijn daarom niet vlakbij radiatoren, open ramen of deuren waar tocht ontstaat. Een stabiele temperatuur zorgt ervoor dat uw konijn gezond blijft en minder gevoelig wordt voor aandoeningsproblemen zoals luchtweginfecties. Verhuis uw konijnen niet ineens naar buiten wanneer de temperaturen teveel afwijken van binnen.
• Bij buitenkonijnen is het juist belangrijk om een goed geïsoleerd hok te bieden, met voldoende bescherming tegen kou, hitte, regen en wind. Zorg in de winter voor extra stro en bescherming tegen vocht en tocht, en bied in de zomer voldoende schaduw en ventilatie om oververhitting te voorkomen. Haal uw konijnen in de winter niet ineens naar binnen, deze omschakeling kan te groot zijn voor ze.

Door aandacht te besteden aan de leefomgeving en deze goed af te stemmen op de behoeften van uw konijnen, zorgt u ervoor dat ze gezond, gelukkig en comfortabel blijven!

Net als bij knaagdieren blijven de tanden van het konijn het hele leven doorgroeien, zo’n 1,5 tot 3 millimeter per week. Ook de kiezen van het konijn groeien het hele leven door, met ongeveer 2 tot 6 millimeter per maand. Bij onvoldoende slijtage ontstaan problemen zoals te lange tanden, ontstekingen, een pijnlijke mond, en zelfs abcessen. Regelmatige controle en voldoende ruwvoer (hooi) zijn essentieel voor preventie.

De eerste tekenen van gebitsproblemen bij uw konijn kunt u herkennen aan verschillende symptomen en veranderingen in het gedrag van uw konijn. De belangrijkste signalen zijn:

• Veranderd eetgedrag: moeite met eten. Uw konijn eet minder hooi, brokjes of groente of eet selectief (alleen de zachte dingen). Ook kan uw konijn stoppen met eten, dit is bij konijnen een spoedgeval. Het darmstelsel van een konijn moet namelijk constant in beweging blijven, wanneer dit stil komt te liggen kan dit levensbedreigend zijn voor een konijn. Neem in dat geval altijd zo spoedig mogelijk contact op met uw eigen dierenarts.
• Gewichtsverlies: wanneer een konijn niet goed meer kan kauwen, zal hij langzaam afvallen in gewicht. Weeg uw konijn regelmatig, dit geeft u veel inzicht in de gezondheid van uw konijn. Doe dit wel altijd op hetzelfde moment van de dag.
• Speekselen: een konijn dat last heeft van zijn gebit kan gaan speekselen, waardoor de kin, borst of voorpootjes nat worden.
• Verandering in keutels: doordat er minder goed gegeten en verteerd wordt, kunnen de keutels veranderen. Deze kunnen minder worden, kleiner of juist heel dun.
• Pijnsignalen: konijnen kunnen pijn uiten door luid te knarsetanden, zich terug te trekken, minder actief te zijn en door aanrakingen aan de kop te vermijden.
• Zichtbare afwijkingen: in sommige gevallen kunnen tanden ook zichtbaar afwijken. U kunt dan lange of scheve tanden zien, zichtbaar buiten de mond. Er kunnen zwellingen ontstaan aan de kaak, wang of rond de ogen. Maar ook meer tranende ogen kan een teken zijn van gebitsproblemen.

Als u één of meerdere van deze symptomen bij uw konijn ziet, is het verstandig om snel naar de dierenarts te gaan voor een gebitscontrole. Gebitsproblemen bij konijnen kunnen ernstig worden als ze onbehandeld blijven, omdat ze pijn, infecties en andere gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Regelmatige controles kunnen helpen om problemen vroegtijdig te ontdekken en aan te pakken.

Bij konijnen komen 2 gevaarlijke besmettelijke ziektes voor, namelijk Myxomatose en VHD. Myxomatose is een soort pokkenvirus en veroorzaakt een ernstige, vaak dodelijke ziekte bij konijnen. Het virus wordt overgebracht door muggen en vlooien. Soms kan de ziekte ook worden overgedragen op andere konijnen door direct contact. VHD is een andere dodelijke virusziekte die bij konijnen voor kan komen. De ziekte is onder verschillende namen bekend, namelijk ook RHD, RVHD, VHS of RCD. VHD wordt veroorzaakt door een calicivirus, namelijk het Rabbit Haemorrhagic Disease Virus of RHD virus. Het virus wordt via konijnenkeutels en urine uitgescheiden en kan lang overleven in de omgeving.

Gelukkig kunt u uw konijnen beschermen tegen deze ziekten door uw konijn jaarlijks te laten vaccineren.

Pasteurellose is een bacteriële infectie van de luchtwegen. Symptomen zijn niezen, snotteren, benauwdheid en neusuitvloeiing. Behandeling vereist antibiotica en goede hygiëne.

Ongecastreerde vrouwelijke konijnen hebben een hoog risico op baarmoederontsteking (endometritis) en baarmoedertumoren. Deze aandoeningen komen vooral voor bij oudere konijnen, vanaf de leeftijd van vier jaar. Symptomen zijn vaak vaag en kunnen bestaan uit verminderde eetlust, lusteloosheid, vaginale uitvloeiing, bloedverlies, of een verdikte buik. Zonder behandeling kunnen deze aandoeningen fataal zijn.

Het preventief laten steriliseren van vrouwelijke konijnen op jonge leeftijd voorkomt het ontstaan van baarmoederaandoeningen. Bij een ontsteking of tumor is chirurgische verwijdering van de baarmoeder meestal noodzakelijk om de gezondheid van het konijn te herstellen.

Een parasitaire infectie veroorzaakt door coccidiën (Eimeria). Deze aandoening tast voornamelijk de darm of lever aan en kan leiden tot diarree, gewichtsverlies, uitdroging en soms sterfte, vooral bij jonge konijnen.

Dit is een aandoening waarbij de darmwerking vertraagt of zelfs helemaal stilvalt (ook bekend als een stille darm of darmatonie). Dit ontstaat vaak als gevolg van andere onderliggende problemen, zoals pijn, stress, verkeerde voeding, gebitsproblemen, infecties of te weinig beweging.

Symptomen van SAS bij het konijn zijn:

• Verminderde eetlust of helemaal stoppen met eten.
• Afwezige of sterk verminderde keutelproductie.
• Lusteloosheid en stil zitten (in elkaar gedoken houding).
• Een opgeblazen buik of tekenen van buikpijn.

Oorzaken van SAS:

• Stress (bijvoorbeeld door verhuizing, geluidsoverlast, of veranderingen in de leefomgeving)
• Gebitsproblemen, waardoor het konijn niet goed kan eten.
• Onvoldoende vezelrijke voeding of plotselinge veranderingen in het dieet.
• Infecties of andere onderliggende ziekten die pijn veroorzaken.

Omdat SAS levensbedreigend kan zijn voor konijnen, is snel handelen cruciaal. Zodra u merkt dat uw konijn niet eet of minder keutels produceert, is het belangrijk om direct contact op te nemen met uw dierenarts.

Overgewicht komt regelmatig voor bij huiskonijnen en ontstaat meestal door verkeerde voeding, zoals te veel krachtvoer, snacks en onvoldoende beweging. Een konijn met overgewicht is gevoeliger voor gezondheidsproblemen, zoals gebitsproblemen, gewrichtsaandoeningen, hart- en vaatziekten en problemen met hygiëne (bijvoorbeeld vieze achterhand waardoor madenziekte kan ontstaan). Geef uw konijn daarom voldoende vezelrijk ruwvoer (vooral hooi), beperk krachtvoer en snacks, en zorg voor voldoende beweging en ruimte om te bewegen. Als richtlijn voor de brokjes kunt u 20 gram per kilogram lichaamsgewicht per dag aanhouden.

E. cuniculi is een microscopisch kleine parasiet die veel voorkomt bij konijnen en waar veel konijnen drager van zijn. Deze parasiet tast vooral het zenuwstelsel, de nieren en soms ook de ogen aan. Symptomen van E. cuniculi kunnen variëren, maar omvatten meestal evenwichtsproblemen, scheefstand van de kop, verlamming van de achterhand, incontinentie, blindheid of oogproblemen. De parasiet wordt uitgescheiden via de urine en kan zo andere konijnen besmetten.

Bij symptomen is snel ingrijpen door een dierenarts nodig. Behandeling bestaat uit langdurige medicatie met antiparasitaire middele, ontstekingsremmers en ondersteunende zorg. Preventieve hygiëne helpt om verspreiding tegen te gaan.