Het gevaar van de eikenprocessierups voor huisdieren

Helaas worden we er elk jaar mee geconfronteerd: de eikenprocessierups. Het probleem met de eikenprocessierups lijkt ook elk jaar groter te worden. De klachten door deze rups worden vooral veroorzaakt door de brandharen die ze verspreiden. Deze brandharen geven niet alleen klachten bij mensen, maar ook bij onze huisdieren! In dit artikel worden tips gegeven wat u kunt doen om klachten te voorkomen of te verminderen en daarbij ook wanneer u naar uw dierenarts moet gaan!

Wat is nu de eikenprocessierups?

De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder. Deze vlinder legt eitjes in de toppen van vooral eikenbomen. Hier overwinteren ze. Vervolgens komen vanaf half april tot begin mei de eitjes uit. Dit kan ook al eerder als de winter erg zacht is geweest. De rupsen komen na een aantal vervellingen in groepjes samen. Zij kunnen dan grote nesten vormen op de stam en zijtakken van de eikenboom. Na 3 x vervellen krijgen de rupsen brandharen. Deze brandharen geven de gezondheidsklachten.

Hoe ziet een nest eruit?

De nesten zijn dichte spinsels van vervellingshuiden, brandharen en uitwerpselen van de rupsen. De rupsen gaan ‘in processie’ (in dikke rijen) op zoek naar eten in de top van de boom en ze kunnen zo de bomen helemaal kaal vreten.

Waar komt de rups voor?

De hoge temperatuur vorig jaar in het voorjaar en de zomer zorgden voor verspreiding van de rups door heel Nederland. In de provincies Brabant en Drenthe komen vooral veel eikenprocessierupsen voor, omdat hier veel eikenbomen staan. Helaas zijn er meer rupsensoorten die gezondheidsklachten kunnen geven. Bijvoorbeeld de dennenprocessierups, maar deze zit weer in andere boomsoorten.

Welke gezondheidsklachten kunnen ontstaan?

Gezondheidsklachten bij onze huisdieren

Zoals gezegd worden de klachten vooral veroorzaakt door de brandharen. Vooral bij paarden en honden worden klachten gemeld.

Dieren nemen vaak grote aantallen brandharen op. Ze kunnen daarbij de volgende klachten krijgen:

• zwellingen aan tong en lippen
• ontsteking van het mondslijmvlies
• ontsteking van de ogen
• ademhalingsproblemen
• huidklachten (minder frequent dan bij mensen door de vacht)
• Als uw dier met heel veel brandharen in contact is geweest kan zelfs een anafylactische shock ontstaan en kan uw huisdier zelfs overlijden aan de gevolgen

Dieren kunnen gaan speekselen en kunnen traanogen krijgen. Ze kunnen slikklachten krijgen en zelfs gaan kokhalzen en braken. De schade in de bek kan zo ernstig zijn dat een deel van de tong kan afsterven.

Gezondheidsklachten bij mensen

De brandharen trekken makkelijk in de huid, de ogen en de luchtwegen. Klachten die binnen enkele uren kunnen ontstaan zijn:

• jeuk
• bultjes en blaasjes op de huid
• rode huid
• rode, dikke en soms ontstoken ogen
• verkoudheidsklachten: loopneus, kriebelhoest, moeilijk slikken en kortademigheid

Soms kunnen ernstige klachten ontstaan zoals braken, duizeligheid, koorts of een algeheel ellendig gevoel (algehele malaise). Door vaker contact met de brandharen kunt u een soort allergie ontwikkelen, waardoor u heftiger op de brandharen gaat reageren. Door contact met heel veel brandharen kan een anafylactische shock ontstaan. Dit is levensbedreigend en kan zeker bij kinderen zelfs leiden tot sterfte.

Neem contact op met uw huisarts als uzelf of mensen/kinderen in uw directe omgeving klachten hebben na mogelijk contact met de brandharen van de eikenprocessierups. Kijk voor meer informatie op de website oakie.info (van de GGD).

Wat moet u doen als uw dier klachten heeft?

Als uw dier klachten laat zien zoals eerder beschreven, moet u uw dier zo snel mogelijk laten controleren door uw dierenarts. De dierenarts kan zwelling, pijn en braken tegengaan. Als er brandharen in de bek zitten, moet deze uitgebreid gespoeld worden met water. Opname in een dierenkliniek kan nodig zijn en de behandeling kan meerdere dagen duren. Het kan zelfs weken duren voor alle klachten zijn verdwenen.

Wat kan ik doen om klachten te voorkomen bij mezelf of mijn huisdier?

• Ga niet onder of in de buurt van een besmette boom zitten. Vermijd eigenlijk in het algemeen contact met de rupsen en resten ervan, zeker omdat huisdieren hier makkelijk hun neus in kunnen steken.
• Bedek zelf hals, armen en benen als u naar een gebied gaat waar de rupsen zitten. Ga niet wrijven over de huid als deze in contact is geweest met de brandharen! Ook niet bij dieren. Dit zal de klachten verergeren. Spoel af met water.
• Raak de rupsen, (oude) brandharen, spinselnesten en vervellingshuidjes niet aan! Leg dit ook uit aan kinderen.
• De brandharen zijn er tot ver in augustus, dus blijf alert. Probeer plekken met (oude) nesten zoveel mogelijk te vermijden. Brandharen kunnen zich ver verspreiden met de wind.
• Meld besmette bomen bij uw gemeente als er nog geen lint om de boomstam zit.

Welke producten kunt u in huis hebben om klachten te voorkomen of eerste hulp te verlenen?

Belangrijk blijft om zo snel mogelijk naar een dierenarts te gaan als uw dier in contact is geweest met de brandharen van de rups! Soms is dit niet meteen mogelijk en dan is het toch wel handig als u weet wat u zelf al kunt doen om uw dier te helpen.

Bent u bang dat uw dier in contact is geweest met de brandharen, maar ziet u geen klachten, dan kunt u in ieder geval de vacht goed afspoelen/wassen. Spoel de vacht eerst alleen af met water om alle eventuele losse brandharen weg te spoelen. Strippen met plakband kan ook.Daarna kunt u uw hond nog wassen met een verzorgende of kalmerende shampoo.

Geschikte verzorgende shampoos zijn bijvoorbeeld: DermAllay Sensitive Shampoo, Douxo Care Shampoo en Dermazyme Calm Shampoo . Voor paarden kan bijvoorbeeld de Maxani Rescue Shampoo worden gebruikt.

Als de huid al wat geprikkeld is kunt u ook wassen met speciale shampoos zoals Allermyl SIS Shampoo of Coatex Medicinale shampoo .Voor paarden is de Maxani Honing Complex Shampoo een goede optie.

Zorg dat u de kop en eventueel de bek spoelt met (lauw) water. Voorkom dat er water in de keel van uw dier loopt en zorg ook dat uw dier het water niet (allemaal) op kan drinken.

Om ogen te spoelen zijn er speciale spoelvloeistoffen, zoals Ophta-Clean of AA Oogreiniger . Deze producten zijn vaak fysiologisch of met dezelfde pH als traanvocht, zodat de ogen niet onnodig geprikkeld worden.

De huid rond de ogen is ook extra gevoelig. Deze kunt u spoelen met bovenstaande producten, maar ook met speciale reinigers voor de oogleden (dus niet in de ogen!) zoals CleanOcular en Optixcare Eye Cleaner . Voor paarden en boerderijdieren is de Vetericyn Plus Eye Wash makkelijker in gebruik door de sproeikop.

Als u bovenstaande producten niet voor handen hebt, spoel dan met gewoon water.

Overmatig spoelen is belangrijk. Probeer zo min mogelijk te wrijven, omdat u hiermee de brandharen kunt verspreiden en juist meer irritatie opwekt.

Daarnaast kunt u de ogen beschermen met een verzorgende zalf met vitamine A, bijvoorbeeld Ophtosan of AA-Retinol 15 Oogzalf.

Als de huid geprikkeld is kunt u deze verzorgen met speciale zalven of sprays, zoals Vetramil, Dermiel Huidspray of Pet’s Relief Derm-10.

Onthoud dat bovenstaande adviezen alleen bedoeld zijn als eerste hulp of als niet meteen een dierenarts bezocht kan worden. Het blijft belangrijk om meteen contact op te nemen met uw dierenarts bij een verdenking op klachten door de eikenprocessierups!

Kijk voor meer informatie op het kennisplatform van de eikenprocessierups: processierups.nu.